اینبار میخواهیم در مورد یک محصول با ارزش و بسیار مقوی با شما صحبت کنیم .
عسل یکی از فراورده های زنبور عسل است که خواص آن بی شمار است . این ماده ی خوراکی در بین تمام افراد محبوبیت خاصی دارد و امروزه در هر دو طب مدرن و سنتی بسیار به آن سفارش می شود .
این ماده ی شیرین گران رو که یک محلول غلیط قندی محلول در آب است ، توسط زنبور عسل از طریق فرایند رگورژاسیون (بالاآوری ) تولید می شود . اما این بالاآوری توسط معدی اصلی زنبور ها نیست ، بلکه معده مخصوصی برای اینکار دارند که اصطلاحا به آن معده ی عسل می گویند .
جالب است بدانید برای تولید یک کیلوگرم عسل تقریبا به بیست هزار زنبور نیاز است که باید از حدود چهار ملیون گل سه کیلو شهد جمع آوری کنند . زنبور های مزرعه رو برای جمع آوری این مقدار گرده مسافتی را برابر سه دور چرخید دور زمین طی می کنند و در هر نوبت پرواز برای جمع‌آوری شهد ، حدود ۴۰ میلی‌گرم شهد را به کندو حمل می‌کند .
محصولی که به راحتی به دست ما می رسد چنین سفر دور و درازی داشته است .
مراحل تولید عسل طبیعی به این صورت است :
۱ – زنبور ها برای جمع آوری شهد و تغذیه از گل ها بیرون می آیند .
۲ – سپس با استفاده از خرطوم خود شهد موجود در گل را می مکند و آن را در معده ی مخصوص خود به نام معده ی عسل ذخیره میکنند .
به غیر از شهد زنبور ها گرده ی گل را نیز جمع آوری می کنند .
سراسر بدن زنبور ها از کرک و موهای بسیار ریز پوشیده شده است . هنگامی که زنبور ها به روی گل می نشینند این گرده ها به کرک هایشان میچسبد . زنبور ها این گل ها را با پاهای خود جمع آوری می کنند و در سبد گرده ی خود ( موهای بلند و کلفت خود که دور تا دور بند میانی جفت پای عقبی آن ها را پوشانده است ) ذخیره میکنند .
۳ – بعد از جمع آوری شهد و گرده در راه برگشت به کندو زنبور ها آنزیم هایی را در شکم خود به شهد اضافه میکنند ، که این آنزیم ها قند پیچیده ساختار در شهد را ، به گلوکز و فروکتوز تبدیل می کنند .
جالب است بدانید تمام این فرایند ، در راه بازگشت زنبور ها به کندو انجام می شود .
۴– زنبور های مزرعه رو به کندو که می رسند شهد را به زنبور های کارگر می دهند . زنبور های کارگر هم طی عمل رگورژاسیون یا همان بالا آوری آن را مکررا میخورند و باز پس میدهند تا آنکه به غلطت لازم برسند .
دمای داخل کندو ۳۶ درجه ی سانتی گراد است . یعنی مانند دمای بدن انسان و زنبور ها در هر فصلی عسل را در این دما نگه داری می کنند .
۵ – سپس این شهد غلیط را در سلول های شش ضلعی عسل خود ذخیره می کنند و درب سلول را باز میگذارند و سپس بالای سلول آنقدر بال می زنند تا رطوب درون شهد تبخیر شود .
۶ – بعد از خشک شدن شهد درب سلول را با موم می بندند و اینگونه است که عسل طبیعی آماده می شود .
پس از بسته شدن کندو با موم ، زنبوردار درب سلول را با تیغ مخصوص باز می کند و با استفاده از دستگاه مخصوص ، عسل جدا و بسته بندی می شود .
ارزش غذایی عسل :
عسل از لحاظ ارزش غذایی به اندازه ی مهم است که از ۸۰۰۰ هزار سال پیش تا بحال مورد استفاده دارویی و خوراکی بوده است و از آن به انواع شکل ها استفاده شده است .
ارزش غذایی عسل در یک قاشق غذاخوری :
کالری : ۶۴
چربی کل : ۰ گرم
چربی اشباع : ۰ گرم
چربی غیر اشباع : ۰ گرم
آب : ۱۸ درصد آب ، هر چه مقدار آب درون عسل کمتر باشد کیفیت عسل طبیعی بالاتر میرود .
کلسترول : ۰ میلی گرم
سدیم : ۸/۰ میلی گرم
پتاسیم : ۹/۱۰ میلی گرم
کربوهیدرات : ۱۷ گرم
قند : ۱۷ گرم
فیبر : ۰ گرم
مواد تشکیل دهند عسل شامل قند هاییست مانند فروکتروز و گلوکز و مواد معدنی از جمله منیزیم ، پتاسیم ، کلسیم ، کلریدسدیم ، گوگرد ، آهن و فسفات همینطور ویتامین هایی همچون انواع ویتامین ب و ویتامین سی که بر اساس کیفیت و نوع عسل در آن یافت می شود . علاوه بر این مواد در حد کمی نیز مس ید و روی داخل عسل یافت می شود .
عسل شامل آنزیم هایی نیز می شود . آنزیم ها واکنش های شیمیایی بدن مارا تسریع می بخشند .
تمام ارگانیزم‌های زنده ، آنزیم‌های مخصوص به خود را تولید میکنند تا مواد مغذی مورد نیازشان تأمین شود . در واقع به گفته ی دانشمندان آنزیم ها ” نیروی حیات ” هستند .
اما آنزیم ها به چه علت در عسل وجود دارند ؟
پیش تر اشاره کردیم که آنزیم هایی وجود دارند که شهد جمع آوری شده را به عسل تبدیل می کنند . از طریق واکنش این آنزیم‌ها با شهد جمع‌آوری شده ، طیف وسیعی از ترکیبات بوجود می‌آید و تمام این مواد ماهیت و کارکرد منحصر به فردی را به عسل می‌بخشند .
وضعیت کربوهیدرات‌های عسل تا حدی به دلیل همین واکنش‌های آنزیمی است . زنبور های عسل شهد جمع آوری شده را با ترشحات غدد بذاقی و هیپوفارنژال خود ترکیب میکنند .
این شهدها درون کندو بین زنبورها جابجا میشود و پیش از ذخیره شدن درون سلول‌ها ، ترشحات بیشتری به آن اضافه میشود . بنابراین مقدار آنزیم های موجود در عسل به سن ، رژیم غذایی ، مرحله فیزیولوژیکی زنبورها (زمانی که یک زنبور به سن زنبور جستجوگر رسیده باشد ، غده‌های او آنزیم‌های گوارشی بیشتری تولید میکنند) ، توان کولونی ، دمای کندو و میزان گردش شهد و مقدار قند آن بستگی دارد .
زنبور عسل نوعی از آنزیم دیاستاز به نام انورتاز را به شهد اضافه می‌کند که این آنزیم به همراه مواد قندی و نشاسته‌ای که چهار پنجم وزن عسل را تشکیل می دهند ، عامل اصلی متبلور شدن یا شکرک زدن عسل به شمار می روند .
پس این باور که عسل غیرطبیعی شکرک می‌زند صحیح نیست و اشتباه رایجی است بین عموم مردم ، بلکه دلیل متبلور شدن و رسوب دادن عسل طبیعی وجود دیاستاز و همچنین کربوهیدرات ها می باشد .
این دیاستاز است که ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب کرده و باعث ته نشین شدن آن می شود . مقدار گلوکز عسل هر چه بیشتر باشد ، زودتر متبلور و ته‌نشین می گردد .
این خاصیت فقط در عسل‌های طبیعی و غیرتقلبی دیده می شود ، زیرا تنها عسل‌های طبیعی حاوی دیاستاز هستند .
مدت زمان شکرک زدن یا متبلور شدن عسل هم بسته به نوع گل متفاوت است و حتی در مورد عسل اقاقیا به چهار سال هم می رسد .
عسلک چیست ؟
شاید شما نیز اسم عسل عسلک را شنیده باشید . حتما این سوال برایتان پیش می آید که عسلک چیست و چه تفاوتی با عسل دارد ؟
هنگامی که زنبور ها یا حشرات مکنده به جای شهد شیره درختان و گیاهان را را جمع آوری کنند به آن عسلک گفته میشود . عسلک را حشرات مکنده مانند شته با تغذیه از گیاهان از خود به جای میگذارند .
این حشرات پروتئین لازم را از شیره درختان دریافت می کنند و باقی مانده عصاره آن را دفع می کنند که حاوی قند است .
قند های عسلک به مراتب پیچیده تر از قند های عسل بوده زیرا دو نوع آنزیم از حشرات مکنده و زنبور عسل در تولید آن دخالت دارند .
